رابطه سیگار با سرطان

رابطه سیگار با سرطان چیست؟

 در آخرین آمار بالاي سکته‌هاي قلبي و بيماري‌هاي قلبي – عروقي و ساير بيماري‌هاي غيرواگير در کشورمان  رد پاي سيگار نيز ديده مي‌شود. از سوي ديگر، قليان نيز وسيله‌اي براي بزم و دور هم بودنمان شده، در حالي که گفته مي‌شود صدمه‌هاي قليان چند برابر سيگار است. قوانين و راهکارهاي بازدارنده نيز خيلي کارساز نبوده و بخش عمده‌اي از آن روي کاغذ مانده است. امسال در روز جهاني بدون دخانيات با شعار افزايش ماليات دخانيات، کاهش مرگ و بيماري، دوباره راهکارهاي کاهش مصرف دخانيات در گوشه و کنار جهان، از جمله در کشور ايران، مطرح شده است.

مسئولان در همايش روز جهاني دخانيات که در وزارت بهداشت برگزار شد، از مضرات سيگار گفتند و معضلاتي که براي ممانعت از مصرف دخانيات وجود دارد را بررسي كردند.

دکتر عليرضا مرندي در همايش روز جهاني بدون دخانيات، صحبت‌هايش را به زيان‌هاي اصلي سيگار اختصاص داد: «مهم‌ترين عامل مرگ که مي‌توان از آن پيشگيري کرد، مصرف دخانيات است. همچنين علت 90 درصد موارد سرطان ريه در مردها و 80 درصد موارد سرطان ريه در زنان مصرف دخانيات است و عامل خطر سرطان‌هاي ديگري نظير حنجره، کليه، معده، مثانه، خون و… باز هم سيگار است و سقط جنين، تولد زودرس، نازايي و… نيز از عوارض سيگار به شمار مي‌روند.»

تصاويري که هشدار نمي‌دهند

دکتر مرندي افزايش ماليات بر دخانيات را از راهکارهاي کنترل مصرف مواد دخاني دانست که قانون جامع کنترل و مبارزه با دخانيات نيز بر آن تاکيد دارد: «متاسفانه اين كار در کشور ما درست انجام نشد چون قيمت مواد دخاني بايد به حدي افزايش يابد که از تورم بالاتر باشد در حالي که روند کنوني افزايش قيمت مواد دخاني، بازدارنده نيست.» عضو کميسيون بهداشت و درمان مجلس روند افزايشي استعمال قليان در کشور را نگران‌کننده توصيف کرد: «اهميت اين موضوع از آن جهت است که قبح آن از بين رفته و حتي به قليان‌كشيدن زنان و کودکان اشکالي گرفته نمي‌شود. دولت قبلي مانع برچيده شدن قليان شد و با تغيير دولت و اينکه وزارت بهداشت رياست ستاد کشوري کنترل و مبارزه با دخانيات را برعهده دارد، اميدواريم اقدام جدي در اين زمينه انجام شود.»

قليان جاي سيگار را گرفته است!

دکتر کاظم ندافي، رييس مرکز سلامت
محيط و کار وزارت بهداشت، با اشاره به مقاله اخير سازمان بهداشت جهاني در مورد وضعيت استعمال دخانيات در منطقه مديترانه شرقي گفت: «با استناد به اين مقاله، اگر وضعيت مصرف مواددخاني همين‌گونه پيش رود، مصر، پاکستان و ايران تا
40 سال آينده از کشورهايي خواهند بود که بيشترين افزايش مصرف مواد دخاني را در منطقه خواهند داشت. همچنين قليان 40 درصد بازار کشورهايي مانند مصر و عربستان را اشغال کرده که وضعيت ايران نيز در اين زمينه در مرحله هشدار است.» دکتر ندافي نيز افزايش قيمت مواد دخاني را يکي از راهکارهاي مبارزه با افزايش استعمال دخانيات دانست: «اگر بتوانيم 50 درصد ماليات بر سيگار را افزايش دهيم، 5/3 ميليون نفر دخانيات را ترک خواهند کرد.» به گفته وي، مصرف سيگار در سنين 15 تا 64 سال در سال 88 حدود 10/2 درصد است که اين رقم در سال 90 به 10 درصد کاهش يافته است. هرچند حدود 2/0 درصد کاهش مصرف سيگار را شاهد هستيم اما در مقابل، مصرف قليان جاي آن را گرفته است، به‌طوري که در سال
90 حدود 4/2 درصد مردان و 2/31 درصد زنان (و در کل 3/52 درصد جمعيت کشور) قليان مصرف مي‌کردند. نبايد از اينکه افزايش مصرف سيگار متوقف شده، خوشحال باشيم بلکه بايد از اين جايگزيني نگران شويم. تصاوير هشداردهنده موضوع مهم ديگري بود که رييس مرکز سلامت محيط و کار به آن اشاره کرد: «تاکنون 4 تصوير روي پاکت‌ها درج شده است اما شرکت‌هاي دخاني با لابي‌گري با مراکز تصميم‌ساز مانع آن هستند که تصاوير تاثيرگذار هشداردهنده روي پاکت‌ها درج شود. به همين دليل تصاوير ملايم تاکنون روي پاکت‌ها بوده است.» ندافي درباره کنترل دخانيات در اماکن عمومي نيز گفت: «بزرگ‌ترين معضل ما در اين زمينه با افرادي است که مسئول کنترل اين اماکن هستند. در جلسات اوليه ستاد کشوري کنترل دخانيات خواستار آن شديم که مکان‌هاي مجاز عرضه دخانيات مشخص شوند تا به اين ترتيب بتوانيم با مراکز غيرمجاز برخورد کنيم. متاسفانه اين اتفاق هنوز نيفتاده است.»

سرعت رشد سرطان در ايران

رييس مرکز تحقيقات سرطان دانشگاه علوم پزشکي شهيد بهشتي، ايران را داراي بالاترين رشد سرطان دانست و گفت: «ميزان ابتلا به سرطان در کشور 150 در هر 100 هزار نفر است و هرچند اين رقم نسبت به جوامع غربي بالا نيست اما سرعت رشد سرطان در ايران با هيچ کشوري در دنيا قابل مقايسه نيست، به‌گونه‌اي که ايران بالاترين روند رشد ابتلا به سرطان را در دنيا دارد و مهم‌ترين دليل اين موضوع افزايش متوسط سن جمعيت است.» اما حدود 30 تا 35 درصد علل بروز سرطان به عوامل خطر بازمي‌گردد که دخانيات در راس آن قرار دارد. 30 درصد مرگ‌هاي ناشي از سرطان هم با دخانيات در ارتباط هستند. دخانيات با سموم مختلف وارد سطح سلول مي‌شود و آزادانه درون سلول حرکت مي‌كند و به هر گروه ژني که برخورد کند، بيان ژني را تغيير مي‌دهد. در مجموع با مصرف دخانيات بيان ژني نيز تغيير مي‌کند. اکبري درباره افزايش قيمت مواد دخاني نيز گفت: «گران شدن مواد دخاني بي‌ترديد عاملي محافظت‌کننده است اما مهم آن است که پول ناشي از گران شدن مواد دخاني به کجا برود؟ متاسفانه تاکنون کمتر از
20 درصد اين پول به حوزه سلامت وارد شده است.» او درباره ترياک و مشتقات آن نيز گفت: «ثابت شده که ترياک و مشتقات آن هم با سرطان‌هاي کولورکتال ارتباط مستقيم دارد.»

پول مي‌دهيم که سرطان بگيريم!

دکتر علي‌اکبر سياري، معاون بهداشتي وزارت بهداشت، صحبت‌هايش را با اين جمله‌ها شروع کرد و به جاي بيان زيان‌هاي سيگار، علت گرايش به سيگار را مطرح کرد: «بيشتر افراد از مضرات سيگار آگاه هستند اما به‌دليل حس لذت‌جويي به مصرف آن تمايل دارند بنابراين ما به‌عنوان متوليان نظام سلامت انتظار داريم افراد در برابر سلامت خود عقلاني رفتار کنند و تصميم‌هايشان منطق داشته باشد. با اين اوصاف به نظر مي‌رسد افزايش قيمت مواد دخاني، هزينه لذت بردن از سيگار را افزايش خواهد داد و بي‌ترديد اين امر مي‌تواند عاملي اثرگذار براي کاهش مصرف مواد دخاني باشد.» به اعتقاد دکتر سياري، هرچند تحقيقات نشان داده افزايش قيمت مواد دخاني مي‌تواند در کاهش مصرف آن تاثير داشته باشد، بي‌ترديد اين راهكار به تنهايي كافي نيست. معاون بهداشتي وزارت بهداشت تاکيد کرد:‌ «به لحاظ عقلي آيا ممکن است انسان پول بدهد که زودتر سرطان بگيرد؟ بابت درمان هر سرطان به‌طور متوسط 20 ميليون تومان خرج مي‌شود. سالانه 20 هزار ميليارد تومان در کشور صرف درمان و عوارض سرطان مي‌شود. همچنين 11 هزار نفر نيز به دليل استعمال دخانيات سالانه جان خود را در ايران از دست مي‌دهند. هزاران نفر نيز دچار آسم،‌ سل و بيماري‌هاي مزمن تنفسي مي‌شوند، بنابراين لازم است که اطلاع‌رساني دقيق درباره مضرات سيگار انجام و قوانين بازدارنده درنظر گرفته شود.»